Εισαγωγή
Ένα από τα κυρίαρχα προβλήματα των ελληνικών συμφερόντων εδώ και πολλά χρόνια είναι το λεγόμενο μακεδονικό ζήτημα, με ηλικία περίπου όση κι η ηλικία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Σε αυτήν την προσπάθεια καταγραφής του μακεδονικού ζητήματος φυσικά δεν πρόκειται να υπάρξει αρχαιολαγνεία, και αναφορές στην ελληνικότητα της περιοχής λόγω Μ. Αλεξάνδρου, Ελλήνων, ''Ελλήνων'' και ελληναράδων.
Το Μακεδονικό εμφανίζεται σαν ιδιαίτερο πρόβλημα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Τότε αρχίζει ν΄ αναπτύσσεται η Εθνική συνείδηση και στους άλλους, εκτός των Ελλήνων, λαούς της Βαλκανικής Χερσονήσου.
Στην αρχή του 20ου αιώνα το Μακεδονικό ήταν πρόβλημα Εθνικού ή καλύτερα Εθνικιστικού ανταγωνισμού μεταξύ Ελλήνων, Βουλγάρων και Σλάβων.Για το Μακεδονικό, η ουσία του προβλήματος βρίσκονταν στην ιδιόμορφη εθνολογική σύνθεση της περιοχής.
Στην Μακεδονία εκείνης της εποχής, που περιελάμβανε την σημερινή Ελληνική Μακεδονία, την FYROM και την Μακεδονία της Βουλγαρίας, ζούσαν μαζί Έλληνες, Βούλγαροι, Τούρκοι, Σλαβομακεδόνες, Ρομά και Εβραίοι.
Η ύπαρξη γύρω απ΄ τον χώρο αυτό, εθνικά συγκροτημένων κρατών, όπως της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Σερβίας, οδήγησαν τους λαούς που κατοικούσαν στην περιοχή σ΄ έναν επικίνδυνο ανταγωνισμό.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Μια μικρή ιστορική αναφορά
Η Τουρκική κατάκτηση της Βαλκανικής τον 15ο μ.χ. αιώνα, θέτει τέρμα στον σκληρό ανταγωνισμό για την ''ιδιοκτησία'' της περιοχής μεταξύ Βουλγάρων, Σέρβων και Βυζαντινών. Η κοινή θρησκεία, τους ''ενώνει'' για ν΄ αντιμετωπίσουν την Μουσουλμανική καταπίεση, που από πολλούς σύγχρονους ιστορικούς αμφισβητείται η σκληρότητά της σε σχέση, τουλάχιστον, με τις Βυζαντινές αγριότητες.
Οι Έλληνες σαν πιο μορφωμένοι απ΄ τους άλλους λαούς της Βαλκανικής ''επιβλήθηκαν'' στην περιοχή και την ηγεμόνευσαν. Έλληνες έμποροι εγκαταστάθηκαν σε βασικά κέντρα της Χερσονήσου και δημιούργησαν γρήγορα σημαντικές Ελληνικές πόλεις πέρα απ΄ τις ήδη υπάρχουσες. Και τα πράγματα κυλούσαν σχετικά ομαλά, με κοινή, πολλές φορές, αντίσταση κατά των κατακτητών. Ομαλά μέχρι που ο Βουλγαρικός εθνισμός αρχίζει ν΄ αναπτύσσεται. Δηλαδή την δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα όπου Βούλγαροι διανοούμενοι αναλαμβάνουν να παρουσιάσουν τις εθνικές τους διεκδικήσεις.
Ξεχωριστές Επισκοπές
Απ΄ το 1840 οι Βούλγαροι ζητούν χωριστούς επισκόπους απ΄ τους άλλους ομόθρησκους τους Βαλκάνιους και θέλουν η λειτουργία να γίνεται στην γλώσσα τους. Το Πατριαρχείο αρνείται το αίτημά τους που επανήλθε πιο έντονο, μετά την λήξη του Κριμαϊκού πολέμου. Όμως και πάλι απορρίφθηκε. Οι προσπάθειες τους καρποφόρησαν, τελικά, το 1868 όταν ο Σουλτάνος επέτρεψε την συγκρότηση Βουλγαρικών Επισκοπών με Βούλγαρους Επισκόπους. Το 1870 δημιουργείται η Βουλγαρική Εξαρχία με Σουλτανικό φιρμάνι. Η προσπάθεια σύγκλησης Οικουμενικής Συνόδου εκ μέρους του Πατριαρχείου για ανατροπή της νέας κατάστασης ματαιώνεται με επέμβαση του Σουλτάνου.
Η Βουλγαρική Εξαρχία περιελάμβανε τις Επισκοπές μεταξύ Δούναβη και Δίμου που χαρακτηρίστηκαν ως καθαρά Βουλγαρικές περιοχές. Ακόμα περιελήφθησαν οι περιοχές, Σόφιας, Σάρκιοϊ, Βάρνας (εκτός από είκοσι χωρία), Φιλλιπούπολης (μόνο η πόλη), Σλίμνου (εκτός απ΄ τα χωρία), Σωζόπολης, Στενήμαχος (εκτός από οχτώ χωριά), Νίσσας, Πιρότ, Κιονοτεντίλ, Σαμακόβου και Βελεσσών. Απ΄ αυτές τις περιοχές, μόνο η τελευταία ήταν στην Μακεδονία.
Οι Βούλγαροι Εθνικιστές θ΄ αγωνιστούν με όλα τα μέσα να περιλάβουν στην Βουλγάρική Εκκλησία κι άλλες περιοχές εκμεταλλευόμενοι το άρθρο 10 του Σουλτανικού φιρμανιού, που έλεγε : ''Eαν οι κάτοικοι οιωνδήποτε άλλων Χριστιανικών περιοχών, εκτός των ανωτέρω μνημονευομένων, επιθυμήσουν εις το σύνολό τους ή τουλάχιστον κατά τα δύο τρίτα του συνόλου των, να υπαχθούν υπό την δικαιοδοσίαν της Βουλγαρικής Εξαρχίας και αι εν συνεχεία διενεργηθησόμεναι έρευναι αποδείξουν τούτο ως αληθές, τότε η επιθυμία των αυτή θα ικανοποιηθή.''
Έτσι οι Βούλγαροι σε συνδυασμό με το Πανσλαβικό κίνημα προσπαθούν να περιλάβουν στα πλαίσια της Βουλγαρικής Εκκλησίας και την Μακεδονία.
Ρώσικες και Γερμανικές παρεμβάσεις στην περιοχή
Όταν οι Ρώσοι νίκησαν τους Τούρκους στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο το 1877, ο Τσάρος υπαγόρευσε στον Σουλτάνο την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, 1878, σύμφωνα με την οποία δημιουργόταν η λεγόμενη Μεγάλη Βουλγαρία (η Βουλγαρία του παρελθόντος). Αυτή περιελάμβανε όλη την Μακεδονία εκτός απ΄ την Θεσσαλονίκη (που σχεδόν ποτέ στο παρελθόν δεν βρέθηκε κάτω από οποιονδήποτε ζυγό, όταν οι άλλες περιοχές της Μακεδονίας την εποχή του Βυζαντίου, ήταν υπό ''κατοχή''), την Χαλκιδική και την Δυτική Μακεδονία, νότια της Καστοριάς. Προς την Δύση, η Μεγάλη Βουλγαρία έφτανε ως τα σημερινά Αλβανικά σύνορα.
Το συνέδριο του Βερολίνου, ανέτρεψε την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και δημιούργησε αυτόνομη Βουλγαρία μεταξύ Αίμου και Δούναβη. Δημιουργήθηκε και δεύτερη αυτόνομη ηγεμονία μ΄ έδρα την Φιλλιπούπολη που ονομάστηκε Ανατολική Ρωμυλία. Το Συνέδριο του Βερολίνου ''στάθμισε'' τα σύνορα Σερβίας, Μαυροβουνίου και Ελλάδας ( της παρεχώρησαν Θεσσαλία και Άρτα), άφησε τελικά την Μακεδονία στην όλο και συρρικνωμένη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στην Ανατολική Ρωμυλία αναγνωρίστηκαν ώς ίσες τρεις εθνότητες . Αυτές των Ελλήνων, των Βουλγάρων και των Τούρκων (1879). Αλλά η ζωή αυτής της αυτόνομης ηγεμονίας ήταν σύντομη. Το 1885 οι Βούλγαροι την κατήργησαν και την ένωσαν με την Βουλγαρία. Απ΄ αυτή την περίοδο αρχίζει ο σκληρότερος, μέχρι τότε, ανταγωνισμός Ελλήνων και Βουλγάρων.
Απ΄ το 1870 οι Βούλγαροι έχουν διεκδικήσει έντονα την Μακεδονία και έχουν επιτύχει τους στόχους τους σε μεγάλο βαθμό κυρίως χάρη στην αλλαγή στάσης των Τούρκων απέναντι στην Ελλάδα. Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται μετά το Συνέδριο του Βερολίνου όταν η Γερμανία γίνεται προστάτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εγκαινιάζει το σχέδιο της που έγινε γνωστό ως DRANG NACH OSTEN- ΑΝΟΙΓΜΑ ΠΡΟΣ ΑΝΑΤΟΛΑΣ.
Αντικειμενικός στόχος του σχεδίου, ήταν να μετατρέψουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε ζωτικό χώρο της Γερμανίας, που εκείνη την εποχή γνώριζε εκπληκτική οικονομική ανάπτυξη. ''Σύμβολο'' αυτής της πολιτικής είναι τα σχέδια για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Βερολίνου- Κωνσταντινούπολης- Βαγδάτης. Στα σχέδια των Γερμανών κυριότερο εμπόδιο ήταν οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που τους θεωρούσαν πράκτορες των Γάλλων και των Άγγλων. Έτσι με την υποκίνηση των Γερμανών οι Οθωμανοί αλλάζουν στάση απέναντι στους Έλληνες κάνοντας παραχωρήσεις στους Βουλγάρους που είχε ως αποτέλεσμα έναν οξυμένο, μεταξύ τους, ανταγωνισμό με βίαιο χαρακτήρα πολλές φορές.
Κεφάλαιο 2ο
Πληθυσμιακός συσχετισμός στην Μακεδονία
Στα όρια της ευρύτερης Μακεδονίας ζούσαν ανάμικτα, Έλληνες, Σλαβομακεδόνες, Βούλγαροι, Μουσουλμάνοι διαφόρων κατηγοριών, Αρβανίτες και εξισλαμισθέντες γηγενείς.
Τον 16ο αιώνα εγκαταστάθηκαν και Εβραίοι κυνηγημένοι απ΄ τις χώρες της Ευρώπης, κυρίως Αγγλία, Ισπανία καθώς και Ρομά.
Απ΄ τους κατοίκους της Μακεδονίας, οι Έλληνες και οι Βούλγαροι απέκτησαν νωρίς εθνική συνείδηση. Οι Σλαβομακεδόνες δεν είχαν αποκτήσει ακόμα εθνική συνείδηση ενώ οι Σέρβοι και οι καθ΄ αυτό Σλάβοι δεν είχαν ιδιαίτερα στηρίγματα ή επίδραση στην περιοχή.
Η διαμόρφωση των εθνικών κρατών Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας εμπόδισαν την διαμόρφωση ενιαίας εθνότητας στην αποτελούμενη, από διαφορετικά εθνολογικά στοιχεία, περιοχή.
Σε απογραφή που έγινε στις αρχές του 20ου αιώνα με διεθνή εποπτεία διαπιστώθηκε ότι στην ευρύτερη Μακεδονία ζούσαν 250.000 Έλληνες, 250.000 Μουσουλμάνοι κάθε κατηγορίας, 400.000 Σλαβομακεδόνες και Βούλγαροι, 70.000 Εβραίοι και μεγάλος αριθμός Ρομά που δεν μπόρεσε να καταμετρηθεί. Οι Έλληνες είναι εγκατεστημένοι πυκνά στο νότιο τμήμα της Μακεδονίας και σ΄ όλες τις ''ισχυρές'' πόλεις της. Οι Σλάβοι στο βόρειο τμήμα της εκτός από τις πόλεις που κυριαρχεί το Ελληνικό στοιχείο. Οι Εβραίοι ζούσαν, κυρίως, στην Θεσσαλονίκη. Οι Μουσουλμάνοι ήταν σκορπισμένοι σε όλη την περιοχή αλλά όπως έγραψα και πιο πάνω δεν έχουν κοινή βάση αναφοράς μιας και είναι διαφορετικών κατηγοριών. Στην Δυτική Μακεδονία υπάρχουν πολλοί Κονιάρηδες (άνθρωποι απ΄ το Ικόνι που βίαια μεταφέρθηκαν εκεί).
Οι διαφορές μεταξύ Σλαβομακεδόνων, Βουλγάρων και Σέρβων είναι αρκετά μεγάλες και όχι μόνο γλωσσικές. Βέβαια έγιναν επιμιξίες, κυρίως με τους Βουλγάρους της περιοχής σαν πιο συγγενής φυλή και σαν γείτονες που ήταν στ΄ Ανατολικά. Ενώ οι γείτονες, με τους Σέρβους, Σλαβομακεδόνες δέχονται μεγαλύτερη επιρροή απ΄ τους Σέρβους. Ο κύριος όμως όγκος τους είχε επηρεαστεί απ΄ τους Έλληνες που είχαν και ''ελαφρώς'' ανώτερο πολιτισμό από τους άλλους.
Ο Περικλής Ροδάκης, στο τεύχος 26 του περιοδικού ΤΟΤΕ γράφει,
''Oι Σλαβομακεδόνες ήταν και είναι μια πραγματικότητα που κανείς δεν μπορεί ν΄ αμφισβητήσει. Το ότι στις πόλεις της περιοχής που ζούσαν (οι Σλαβομακεδόνες), κυριαρχούσαν οι Έλληνες δεν αναιρεί την κατάσταση. Οι Έλληνες κυριαρχούσαν απόλυτα (εμπορικά, πνευματικά, πολιτικά) στην σημερινή Ρουμανία. Ποτέ όμως δεν διανοήθηκε κανένας να πει ότι η Ρουμανία (η παλιά Μολδαβία και Βλαχία) ήταν Ελληνική. Όταν αναπτύχθηκε η Ρουμανική Εθνική συνείδηση, το Ρουμανικό έθνος, οι Έλληνες έμειναν μια μειοψηφία.''
Οι Ρουμάνοι όμως ''μπήκαν'' στον εθνικιστικό ανταγωνισμό στην Μακεδονία, διεκδικώντας τους Κουτσόβλαχους που απ΄ το 1860 είχαν δημιουργήσει στο Βουκουρέστι το Μακεδονορουμανικό κομιτάτο, που κάνει έντονη προπαγάνδα και δημιουργεί Ρουμανοβλάχικα σχολεία στην Μακεδονία.
Ως το 1892 λειτουργούσαν στην Μακεδονία 24 Ρουμάνικα σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης, ένα ημιγυμνάσιο, στο Κρούσοβο κι ένα γυμνάσιο στο Μοναστήρι. Ακόμη υπήρχαν 25 Ρουμάνικες Εκκλησίες μιας και δημιουργήθηκε αυτοκέφαλο Πατριαρχείο μετά την εθνική ανεξαρτησία της Ρουμανίας.
Η Ρουμανική προπαγάνδα όμως δεν είχε έρισμα μιας και οι Βλάχοι της περιοχής είχαν ενταχθεί, κατά πολύ μεγάλο ποσοστό στη νεοελληνική εθνότητα.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου